Κυριακή 6 Μαΐου 2018




Επίκουρος και επικούριος







Ο Επίκουρος, που γεννήθηκε στη Σάμο το 341 π.Χ. και απεβίωσε στην Αθήνα το 270 π.Χ., υπήρξε, ως γνωστόν, επιφανής ηθικός και φυσικός φιλόσοφος της αρχαιότητας.Αναζητώντας την αταραξία της ψυχής και δίνοντας ιδιαίτερη σημασία στην ευζωία, ο Επίκουρος ίδρυσε στην Αθήνα δική του φιλοσοφική σχολή, τον «Κήπο», και θεμελίωσε ένα από τα σημαντικότερα ρεύματα της αρχαίας σκέψης, τον επικουρισμό.Όσοι σχετίζονται με τον Επίκουρο και τη φιλοσοφία του, όσοι ανήκουν στη φιλοσοφική σχολή του και ακολουθούν τη διδασκαλία και τα δόγματά του, ονομάζονται Επικούρειοι. Εξάλλου, συχνές είναι οι αναφορές στην επικούρεια ηθική, την επικούρεια φυσική, την επικούρεια λογική, την επικούρεια αντίληψη, κοσμοθεωρία ή οπτική.Όπως καθίσταται σαφές από όσα προαναφέραμε, το επίθετο επικούρειος/επικούρεια/επικούρειο γράφεται με ει (-ειος) και όχι με ι (-ιος), όπως όλα σχεδόν τα ανθρωπωνυμικά επίθετα, δηλαδή τα επίθετα που παράγονται από ανθρωπωνύμια (ονόματα που δηλώνουν πρόσωπα): αχίλλειος πτέρνα, ηράκλεια δύναμη, πυθαγόρειο θεώρημα, δαμόκλειος σπάθη, αισχύλεια μεγαλοπρέπεια, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο κ.ο.κ. (από τον κανόνα αυτόν εξαιρούνται μόνον τα ανθρωπωνυμικά επίθετα απολλώνιος και ποσειδώνιος).Ένα πολύ συνηθισμένο σφάλμα σε ό,τι αφορά τη χρήση του επιθέτου επικούρειος/επικούρεια/επικούρειο είναι η σύνδεσή του με ένα από τα άριστα μνημεία στην ιστορία της αρχαίας ελληνικής αρχιτεκτονικής, το ναό του Απόλλωνα στη θέση «Βάσσες» του όρους Κωτιλίου, στην ευρύτερη περιοχή της Ανδρίτσαινας Ηλείας και της Αμπελιώνας Μεσσηνίας.Όταν αναφερόμαστε στο συγκεκριμένο αρχιτεκτονικό κομψοτέχνημα, η ενδεδειγμένη γραφή είναι αυτή που φαίνεται και στον τίτλο του παρόντος άρθρου, δηλαδή Επικούριος Απόλλωνας και όχι Επικούρειος Απόλλωνας.Και τούτο, διότι ο επιβλητικός ναός δε συνδέεται με τον Επίκουρο ή τη φιλοσοφία του (κάτι τέτοιο θα δικαιολογούσε τη γραφή επικούρειος), αλλά με τη συνήθη επίκληση πολλών θεών που παρείχαν βοήθεια, συνδρομή ή προστασία (επικουρία), κατεξοχήν όμως του Απόλλωνα, ο οποίος λατρευόταν ως τέτοιος (δηλαδή, επικούριος) από τους κατοίκους της γειτονικής Φιγαλείας, σημαντικής αρκαδικής πόλης της αρχαιότητας, επειδή τους είχε απαλλάξει από επιδημία πανώλης κατά τη διάρκεια του Πελοποννησιακού Πολέμου.

Το κείμενο αυτό δημοσιεύτηκε πρόσφατα στο in.gr από τον  Βαγγέλη Στεργιόπουλο και είναι μια σημαντική επικουρία στην επιτυχή προσπάθεια αυτού του blog να γράφεται σωστά το όνομα του ναού. Μέχρι πριν λίγα χρόνια είχε επικρατήσει η λανθασμένη γραφή και θεωρούμε ότι με αφορμή την εκδήλωση ''Επικούριος Απόλλωνας υπό το σεληνόφως''  και τη δημοσιότητα που έλαβε έγινε μια αξιόλογη κίνηση για αποκατάσταση τη ορθής γραφής. 

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου